- Planak 5 ardatz estrategiko eta hainbat ekintza biltzen ditu, hala nola alokairurako laguntzak indartzea, etxebizitza erabilien eta eraiki berrien merkaturatzea bultzatzea, edo prestakuntza sustatzea, besteak beste.
- Ane Beitia, alkatea: “Gure gazteen etorkizuna eskuartean dugun apustu estrategiko handienetakoa da”.
Elgoibarko Udalak ‘2023-27 Gazteen Emantzipazio Plana’ aurkeztu du. Ikertalderekin lankidetzan egindako txostenak, 2021ean egindako 18 eta 34 urte bitarteko gazteek emantzipazioari buruzko diagnostikoaz ere arduratzen den enpresa, datozen 4 urteetan etxebizitzaren alorrean jarraitu beharreko ildo estrategikoak eta lan-ardatzak xehatzen ditu.
Plana Ane Beitia alkateak, Maialen Gurrutxaga Gazteria zinegotziak eta Iosu Arraiz Hirigintza zinegotziak aurkeztu dute, eta planaren esparruan egindako parte-hartze prozesuan oinarritzen da: guztira 264 pertsonak hartu dute parte. Horietatik 104k 18-24 urte zituzten, eta 160k 25-35 urte. Sexuaren arabera, 154 gizonezkoak ziren eta 110 emakumezkoak. Hiru parte-hartzailetik batek baino gehiagok (% 37) goi-mailako ikasketak amaituta zituen.
Alkateak azpimarratu duenez, “elgoibartarren emantzipazio-ibilbideak babestea da helburua, etxebizitza duin eta egokia lor dezaten gure udalerrian beren bizi-proiektua garatu ahal izateko. Non egon nahi dugu 2027an? Elgoibartar gazteek 30 urte bete baino lehen emantzipatzeko aukera izango duten puntu batean. Horretarako, beste erakunde batzuekin koordinatutako erantzuna bermatu nahi dugu, emantzipazioari laguntzeko politiketatik abiatuta (etxebizitza, enplegua/prestakuntza, berdintasuna). Gure gazteen etorkizuna eskuartean dugun apustu estrategiko handienetako bat da”.
Planak 5 ardatz estrategiko batzen ditu:
- Elgoibarren gazteen emantzipazioaren aldeko apustua indartzea, alokairurako eta alokairu babestuko sustapenerako laguntzak indartuz, emantzipatzeko zailtasun handienak dituzten kolektiboei eta, bereziki, emakumeei arreta berezia eskainiz. Behar bezala estaltzen ez diren premiak eta kolektiboak detektatzeko, onuradunen kopuruaren bilakaera, adinaren eta sexuaren araberako profila eta ordaintzen ari den batez besteko errentarekiko diru-sarreren maila aztertuz.
- Jenderik gabeko edo erabilera murriztuko etxebizitzak aktibatzeko programak indartzea, alokairu eskuragarriaren eskaintza bultzatzeko eta, horrela, Elgoibarko gazteen emantzipazioa errazteko (ohiko etxebizitza ez den etxebizitzaren karakterizazioa (bigarren mailakoa eta hutsa), Eusko Jaurlaritzarekin sinatutako hitzarmena etxebizitza hutsak alokairu eskuragarrira mobilizatzeko Bizigune Programa sendotu, etxebizitza eskuratzeko formula berritzaileen proiektu pilotuak ezarri, alokairuko etxebizitza eskuragarriaren eskaintza edukitzeak duen garrantziaz jabeei kontzientziatzeko ekintzak garatu…).
- Elgoibarko gazteen komunikazioa eta arreta hobetzea, alokairua ordaintzeko laguntza- eta prestazio-sistemetan sartzeko eta enpleguaren, prestakuntzaren edo gizarte-politikaren eremuan emantzipaziorako funtsezko baliabideak eskuratzeko informazioa eta izapideak erraztuz.
- Etxebizitzen eskaintza handitzea, etxebizitza-parkea birgaitzea sustatuz, bereziki egoera okerrenean daudenetan, irisgarritasuna eta energia-eraginkortasuna sustatuz. Bereziki, etxebizitza huts edo gutxiegi erabiltzen diren edo egoera okerragoan dauden auzo eta eremuetan, gazteentzat etxebizitza eskuragarrien eskaintza handitzeko.
- Udaleko arloen arteko gobernantza- eta koordinazio-sistemak indartzea, bai eta beste eragile eta erakunde batzuekin ere, hala nola Eusko Jaurlaritzarekin (kalitatezko prestakuntza eta enplegua eta prestakuntza duala lortzeko programak sustatzeko ahaleginekin jarraitzea, laneratze-tasa handiekin; emakume gazteak industria-esparrura iristen laguntzeko jarduerak garatzen jarraitzea; laneratzeko zailtasunak dituzten kolektiboen laneratzea sustatzea).
Ane Beitiak adierazi du “Elgoibar bereziki aktiboa izan da etxebizitza babestuaren sustapenean, babes ofizialeko etxebizitza batean emantzipatutako gazteen ehuneko handiarekin. Era berean, Elgoibarko Udalak gazteen emantzipazioa bultzatzeko politikak ezarri ditu 2017. urteaz geroztik. Horretarako, Gaztelagun laguntza-programaren dirulaguntza osagarrien lerro bat sortu du, 18 eta 34 urte bitarteko gazteentzat, baldin eta programa horretan jasotako gehieneko diru-sarrerak gainditzen badituzte eta 30.000 eurotik beherakoak badira. Laguntza horien bidez, bost urte hauetan zehar, 89 pertsonak jaso dituzte 250 € arteko laguntzak hilean, udalerri barruan etxebizitza bat alokatu ahal izateko, gehienez ere 3 urterako. Bizigune bezalako jenderik gabeko etxebizitzak mobilizatzeko programek ezarpen nabarmena dute Elgoibarren, eta horrek alokairu eskuragarria eskuratzeko aukera ematen die baliabide gutxien dituzten biztanleei, tartean gazteei. Gure apustua argia da – dio Beitiak-, elgoibartarrek beren udalerrian bizitzeko aukera izatea nahi dugu, beren bizi-proiektua Elgoibarren aurrera eramateko, horrela herriaren etorkizuna bermatzeko, beren jendearen eta ingurunearen alde egiten duen oraina eta etorkizuna landatzea”.
5.600 etxebizitza eta salmenta- eta alokairu-prezioa Gipuzkoako batez bestekoa baino merkeagoa
Elgoibarko etxebizitza-parkea 5.600 etxebizitza ingurukoa da. Etxebizitza nagusiak parkearen % 85 dira, eta hori Gipuzkoako gainerako eskualdeen oso antzekoa da; beraz, parkearen % 15 etxebizitza ez-ohikoak dira (bigarren mailakoak eta hutsak).
2021eko azken datu erabilgarriaren arabera, alokairu-kontratuen batez besteko errenta 504 eurokoa da, eskualdeko prezioa baino 21 euro txikiagoa eta Gipuzkoako batez bestekoa baino 210 euro txikiagoa.
Elgoibarren salgai dagoen etxebizitzaren batez besteko prezioa 2.198 eurokoa da metro koadroko, Gipuzkoako batez bestekoaren oso azpitik (2.900 euro metro koadroko). Etxebizitza bakoitzean erroldatutako pertsonen batez bestekoa 2,41 pertsonakoa da.
Etxebizitzaren prezio altua, faktore nagusi gisa, eta lan-prekarietatea, maila txikixeago batean, dira emantzipazioa zailtzen duten faktore nagusiak. Ondoren, alokairu librean eskainitako etxebizitzetan eskatutako hileko errenta altua edo alokairuko etxebizitzen, etxebizitza babestuen edo etxebizitza libreen eskaintza eskasa.
Etxebizitza babestu gehiago alokairuan eta azalera-eskubidean
Ia erabateko adostasuna dago alokairua ordaintzeko laguntzak emateko beharraren inguruan. Alokairuen eskaintza eta prezio eskasa da gazteen emantzipazioa zailtzen duen alderdirik kritikoenetako bat. Ildo horretan, % 39k prezioak zuzenean kontrolatzearen alde egiten du, eta gazteen % 47k neurri hori eta jabeak alokairuko errenta murriztera edo ez igotzera bultzatzen dituzten neurriak konbinatzearen alde egiten du, hobari fiskalen truke (PFEZ, OHZ, etab.). Emantzipazioa baldintzatzen duen beste alderdia behar bezala ordaindutako enplegu egonkorrik eza da.
Era berean, parte-hartzaileek adierazi dute nahiko luketeela laguntzak ez egotea alokairuko etxebizitza bat izateko baldintzapean, baizik eta lehenago eman ahal izatea (alokairu-kontratua gehienez ere bi edo hiru hilabeteko epean sinatzeko konpromisoarekin), baliabide gutxien dituzten pertsonei emantzipazioa errazteko.
Egoera okerrenean dauden etxebizitzak birgaitzeko laguntzak behar direla azpimarratzen da, eta horrek batzuk laguntzen truke arrazoizko prezioan eskaintzan jartzeko aukera erraztuko luke, baita jenderik gabe egoera txarrean daudenak ere.
Era berean, beharrezkoa ikusten da kalitatezko prestakuntza eta enplegua eta prestakuntza duala lortzeko programak sustatzeko ahaleginekin jarraitzea.
3 gaztetik 2 ez dago emantzipatuta Elgoibarren
Elgoibarko biztanleria hazi egin da XXI. mendetik %+8ko tasa baino zertxobait handiagoa izatera, eta horrek Euskadi osoko biztanleriaren hazkunde-erritmoa bikoizten du. Hala eta guztiz ere, Elgoibarren Euskadi osoan ikusten diren joera demografikoak erregistratzen ari dira: gero eta pertsona gutxiago etxe bakoitzeko (familien batez besteko tamaina 2,4 pertsonakoa da) eta biztanleriaren zahartze-prozesua.
Erroldaren azterketaren arabera, Elgoibarren 18 eta 34 urte bitarteko 1.680 pertsonak biztanleriaren % 14,6 osatzen dute. 18 eta 34 urte bitarteko gazteen % 32 emantzipatuta daude, hau da, 3 gaztetik 2 ez daude emantzipatuta Elgoibarren. Emakume gazteen emantzipazio-tasa (% 34,8) gizonena (% 29,6) baino ehuneko 5 puntu handiagoa da. 18-23 urteko biztanleriaren % 4 baino ez dago emantzipatuta, eta 24 eta 34 urte bitarteko pertsona emantzipatuen ehunekoa % 47raino igotzen da.
Pertsona horien % 30 bakarrik emantzipatu dira, eta gainerakoak bizikidetza-unitateei dagozkie. Etxekoen unitate horien batez besteko tamaina 2,1 kidekoa da. Gazte emantzipatu horien % 17 babes ofizialeko etxebizitza batean bizi dira.